Anne met een e

“Anne, de wereld is niet mooi, maar jij kan haar een beetje mooier kleuren.” Herman van Veen zong het al in 1986 en we geven hem groot gelijk: Annes maken de wereld een stukje mooier. Inmiddels lopen er in Nederland meer dan 30.000 vrouwelijke en 8000 mannelijke Annes rond en laten we eerlijk wezen, we kennen er allemaal wel een of twee of vijf. Daarom werd het hoogtijd deze oer-Hollandse naam eens de aandacht te geven die het verdient!

What’s in a name?

Anne is van oorsprong een Hebreeuwse naam. In de Bijbel komen we haar al tegen als de moeder van de Heilige Maagd Maria. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de naam in Europa eeuwenlang populair was, zowel de Franse Anne met een e spelling, als het Engelse Ann. In de dertiende eeuw kwam de naam naar Engeland en werd daar veelvuldig gebruikt door Engelse royalty (denk aan Anne Boleyn).[1] Het is onbekend wanneer de naam precies haar intrede in Nederland deed. Maar ook hier werd zij immens populair, evenals de vele varianten zoals Hanna, Johanna, Annabel, Annelotte en Suzanne.

Anne is de Franse variant van de meisjesnaam Anna. Deze laatste komt nog vaker voor. Het betekent ‘begenadigde’ of ‘lieflijke’. Mogelijk is de naam ook afgeleid van oude Germaanse namen die de naamstam ‘arn’ hadden. Hierdoor betekent de naam ook adelaar.[2] Deze adelaar komen we ook vaak op oude Friese wapenschilden tegen en het mag dan ook geen verrassing heten dat de meeste Annes en Oanes in onze provincie te vinden zijn. De naam komt relatief het meest voor in de gemeenten Achtkarspelen, Opsterland, Ooststellingwerf, Dongeradeel en Leeuwarderadeel.[3]

Annes en Anna’s in Nederland

Door de eeuwen heen werden Anne en Anna als geboortenaam ook in Nederland veelvuldig gekozen. Vanaf de jaren ‘30 vorige eeuw maakten zij hun opmars. In een volkstelling uit 1947, gehouden onder Nederlandse vrouwen geboren tussen 1870 en 1947, stond Anna op nummer 3 en ook komen we verschillende varianten zoals Johanna, Janna en Antje tegen. In 1961 stond Annie als roepnaam stipt op nummer 1.[4]

Helemaal verdwijnen doen Anne en Anna nog lang niet!

Anne leidde in 1988 een nieuwe trend in, toen er maar liefst 1.004 meisjes deze naam van hun ouders kregen. Dit in tegenstelling tot Anna, die dat jaar ‘maar’ 617 keer gekozen werd. Herman van Veen was de troepen dus al vooruit toen hij zijn dochter in 1983 Anne noemde. Gedurende de hele jaren ‘90 bleef Anne zo populair en ieder jaar kwamen er rond de 1.000 Annes bij.[5] Begin deze eeuw boette zij aan populariteit in en maakte plaats voor de vele Emma’s, Julia’s, Tess-en en Sophies van deze wereld. Helemaal verdwijnen doen Anne en Anna nog lang niet. Zo maakte de naam in 2017 haar comeback en stond Anna op nummer 1 en Anne op een nette 55 (van de 100). En ook vandaag de dag komen zij nog steeds in de top 100 van meest gegeven meisjesnamen voor: vorig jaar (2022) kregen 115 meisjes de naam Anne en maar liefst 455 meisjes de naam Anna.[6]

Bekende Nederlandse Annes en Anna’s

Hoewel Anne van Herman van Veen een van de bekendste is, is ze zeker niet de enige. Zo hebben we Anna van Saksen (1544-1577), de tweede vrouw van Willem van Oranje en oermoeder van het koningshuis, maar ook de Joodse feministe en schrijfster Anna Sophia Polak (1874-1943) en de bekendste Anne van allemaal, Anne Frank (1929-1945). Het dertienjarige meisje dat met haar dagboek een unieke kijk in het dagelijkse leven van Joodse onderduikers gaf en daarmee de Holocaust een gezicht en naam gaf.

Maar ook hier in Friesland hebben we onze eigen bekende Annes en Anna’s, die de nodige straatnamen, lanen en wegen sieren. Denk hierbij aan Anna van Hannover (1709-1759), vrouw van stadhouder Willem IV van Oranje of de onderzoekster en schrijfster Anna Maria van Schurman (1607-1678), die als eerste vrouw aan een Nederlandse universiteit studeerde (sorry Aletta Jacobs). Een andere bekende Friese naamgenoot is de mannelijke Anne Vondeling (1916-1979), Nederlands politicus en buitengewoon hoogleraar internationale organisaties aan de Rijksuniversiteit Groningen. En van recentere aard kunnen we trots zijn op de shorttrackster en langebaanschaatster Suzanne Schulting (1997), die meermaals olympisch kampioen werd op de Olympische Winterspelen van 2018 en 2022.

Het moge duidelijk zijn: Anne is here to stay! Dus hierbij een ode aan alle Anne, Anna’s, Annabel-en, Anneloes-en, Annelenen, Anne-Fleurs en Annelottes, aan alle Anja’s Ans-en, Annekes, Annetten, Suzannes, Hannes en Hanna’s en alle ander Annes. Mogen ze ieder op hun eigen manier de wereld een beetje mooier blijven kleuren!

Onze favoriete Annes

Annie | filmpersonage | 1982

Het eigenwijze roodharige weesmeisje met een hart van goud. En dan vooral lekker hard meezingen met It’s the hard-knock life, Tomorrow en andere klassiekers!

Anne Frank | schrijfster | (1929-1945)

Het Joodse meisje dat tijdens haar onderduiking van 1942 tot haar ontdekking in 1944 een dagboek bijhield. Het Achterhuis werd na de Tweede Wereldoorlog immens populair en maakte van haar de bekendste Anne van Nederland en van de wereld.

Anne of Green Gables | boekpersonage | 1908 en later

Het praatgrage en fantasierijke roodharige weesmeisje Anne Shirley uit de boeken Anne of Green Gables is sinds haar verschijning begin twintigste eeuw nog steeds enorm geliefd onder jong en oud. Ze verkreeg nieuwe populariteit in 2017 toen Netflix de tv-serie Anne with an E startte.

Annemaria Koekkoek | kinderspel | 1934

Hoewel dit niet een echte Anne is (maar wel door een echte Annemaria bedacht), kennen we haar allemaal! Wie speelde het ren-en-stilsta spelletje vroeger niet? Ook nu nog wordt het nog veelvuldig op het schoolplein gespeeld.

Annie M.G. Schmidt | schrijfster | (1911-1995)

Al generaties lang worden Nederlandse kinderen voorgelezen uit Jip en Janneke. En we groeiden allemaal op met de boeken Pluk van de Petteflet, Otje, Floddertje en Abeltje. De iconische illustraties van Fiep Westendorp maakten de verhalen compleet.

Anna | filmpersonage | 2013, 2019

Anna is de altijd vrolijke optimist en de jongere zus van ijskoningin Elsa in de Disneyfilms Frozen. Onder de jongere generaties is ze razend populair en ze is veelvuldig terug te vinden op broodtrommels, drinkbekers, T-shirts en rugzakken.

Bronnen [1] https://www.24baby.nl/babynamen/anne/ [2] https://www.babynamen.nl/naam/anne/ [3] https://www.betekenisnamen.nl/Naam/Anne [4] https://www.meertens.knaw.nl/voornamen/populair.html [5]https://www.meertens.knaw.nl/nvb/populariteit/relatief/vrouw/eerstenaam/Anne#data&ia=web [6] https://www.svb.nl/nl/kindernamen/namen/meisjes-populariteit

Over deze tekst

Soms wordt een artikel niet geplaatst, maar is het te leuk om niet met de wereld te delen. Al helemaal als het mijn eigen naam betreft!