Oosterse invloeden in Friesland: amandelmelk

Amandelen kwamen in de veertiende eeuw vanuit het Midden-Oosten voor het eerst via Hanze-schepen naar Noord-Europa. Al gauw was de amandel niet meer uit de Nederlandse keuken weg te denken en dat bleef de daarop volgende eeuwen ook zo. Amandelen werden vooral in zoete bereidingen gebruikt, zoals taarten. Ook maakte men er marsepein van. Suikerbakkers overtrokken ze vaak met suiker.

Johann Hermann Knoop meldt in Fructologia dat amandelbomen ook in Nederlandse hoven gekweekt werden. Maar dat was dan eerder vanwege de mooie bloemen dan om de vruchten zelf: vanwege het koude klimaat werden ze nooit rijp.

Amandelen waren niet voor iedereen weggelegd. Ze waren duur, omdat ze uit Zuid-Europa of zelfs Canada moesten komen en omdat amandelbomen maar kleine oogsten opleverden. Het was daarom voornamelijk de elite die ervan kon genieten. Van amandelen werd ook wel amandelmelk gemaakt. Dit product zou erg voedzaam en verkwikkend zijn voor zwakke of zieke mensen en bood een goed alternatief voor chocolademelk.

Recept voor twee mokken

300 g zoete amandelen

kokend water om de velletjes mee te verwijderen

500 ml kokend water

2 el rozenwater

kaneel

kristalsuiker

Overgiet de amandelen in een kom met kokend water en laat ze minimaal een halfuur weken. Pel vervolgens de velletjes van de amandelen en dep ze droog. Maal ze fijn met een vijzel of staafmixer. Voeg dan de 500 ml kokend water toe en klop het mengsel luchtig. Giet het mengsel door een dunne zeef of kaasdoek in een pannetje (van de overgebleven amandelpulp zou je pannenkoeken kunnen bakken). Verwarm de amandelmelk en voeg het rozenwater en naar smaak kaneel en suiker toe. Klop dit goed door elkaar en serveer warm. Ook kun je de amandelmelk afgekoeld drinken. De melk is drie dagen houdbaar in de koelkast.

In Fructologia beschrijft Knoop een middel dat zou helpen tegen dronkenschap. Door het eten van enkele bittere amandelen in de ochtend, zou men heel de dag niet dronken kunnen worden. Knoop zelf geloofde er niet zo in, maar wie wilde mocht het uitproberen. Volgens hem is het beste middel tegen dronkenschap simpelweg niet te veel te drinken.

Over deze tekst

Dit recept met inleiding schreef ik voor mijn masterscriptie geschiedenis en kookboek Een Friesche eetgeschiedenis: historische recepten uit de achttiende en negentiende eeuw (Wijdemeer, 2017).